راهنمای طراحی نقشه های تأسيسات برقی آپارتمان های مسكونی
در این مطلب قصد داریم راهنمایی جهت آموزش نقشه کشی برق مسکونی توضیح دهیم. اين راهنما با هدف آموزش ترسيم نقشه كشي تأسيسات الكتريكي واحدها و آپارتمانهاي مسكوني كوچك تهيه شده است تا با كمك آن بتوان ضمن درك شماي فني، امكان طراحي تأسيسات الكتريكي ساختمان هاي موصوف براي خواننده فراهم شده و ديد مناسب تري از مسيرهاي سيم كشي، تجهيزات حفاظتي، كنترلي و نقاط مصرف ايجاد نمايد. درگردآوري مطالب اين راهنما از منابع مختلفي استفاده شده و تلاش بر اين بوده است كه مطالب در عين اختصار، در حد امكان كامل بيان شوند بديهي است بخشي از اين نوشته يادآوري مجموعه ضوابط فني و اجرايي مقررات ملي ساختمان (مبحث سيزدهم ) هست با اين حال به منظور بهرهگيري مناسب از مطالب اين راهنما مرور و مطالعه مقررات موصوف و نشريه 110 ضروري است.
در بخش پاياني اين اين راهنما اشاره مختصري كه نحوه تهيه دفترچه محاسبات تاسيسات الكتريكي و محاسبات ترانسفورماتور ، ديزل ژنراتور و خازن شده است كه در طراحي تاسيسات الكتريكي ساختمانهاي بزرگ داراي كاربرد فراواني است و تسلط كامل طراح بر مباحث تاسيات الكتريكي را مي طلبد و بديهي است ارائه توضيات تفصيلي در خصوص موضوع فوق الذكر در حد اين راهنما امكانپذير نمي باشد.
اگر قصد دانلود فایل PDF این صفحه را دارید می توانید از طریق لینک زیر فایل را دریافت نمایید.
مشخصات فایل
حجم: 4/5MB
تعداد صفحات: 86
فرمت: PDF
قیمت: رایگان
جهت دانلود فایل( کلیک کنید)
اگر علاقه مند به مباحث نقشه کشی برق ساختمان می باشید، جهت مطالعه سایر مقالات می توانید با ارجاع به صفحه آموزش تمام مدار های برق ساختمان ، سر فصل های این دسته را به صورت رایگان مطالعه فرمایید.
آموزش نقشه کشی برق مسکونی
محتوای نقشه ها
براي سيم كشي برق در هر ساختمان بايد به نقشه هاي آن مراجعه كرد. نقشه تأسيسات الكتريكي از چندين جز تشكيل شده است .
اجزاي هر نقشه كامل برق شامل موارد زير است :
علائم
1)- نقشه پلان ها
2)- نمودار تابلوها
3)- نمودارهاي رايزر
4)- جزييات
5)- توضيحات
در طراحي و ترسيم نقشه ها توجه به مقررات ملي ساختمان ضروري است به همين دليل در ادامه به بندهايي از اين مقررات اشاره مي كنيم . رعايت اين مقررات توسط طراح ، ترسيم كننده و همچنين اجراكننده الزامي است .
چند نكته از مقررات ملي ساختمان (مبحث 13):
– نقشه هاي نشان دهنده محل فيزيكي لوازم ، وسايل و دستگاه ها بايد در زمينه نقشه معماري بنام پلان تجهيزات پياده شود و مقياس نقشهها نبايد كمتر از يك صدم باشد .
– نقشه ها و نمودارها بايد خوانا و واضح باشد و به نحوي تهيه شده باشد كه بين خطوط و اجزاي برقي و زمينه نقشه معماري هيچگونه ابهامي وجود نداشته باشد .
– نمودارها ، جزئيات ، توضيحات ، رايزر و جداول كه احتياج به پلان معماري ندارند بايد بر روي نقشههاي مجزا و يا در صورت وجود حواشي خالي ، در كنار پلان ها ترسيم شوند.
– در ساختمانهايي كه آپارتمان هاي مشابه در طبقات دارند مي توان به تهيه نقشه برق يك طبقه اكتفا كرد و لزومي به طرح نقشه هاي مختلف براي طبقات ديگر نيست .
علائم
در نقشه ها هر وسيله و يا عنصر برقي با يك نشانه يا علامت اختصاري نشان داده مي شود . براي اينكه در خواندن نقشه ها، تفسيرها و تعبيرهاي متفاوتي نسبت به يك وسيله برقي وجود نداشته باشد بايد كليه علائم از يك استاندارد پيروي كنند تا به اين ترتيب زباني مشترك در بين ترسيم كنندگان و كساني كه نقشه ها را مي خوانند وجود داشته باشد . به اين منظور در رشته برق استانداردي توسط كميته ي بين المللي الكتروتكنيك تهيه شده است كه همه ي علائم ترسيمي بايد با آن استاندارد مطابقت داشته باشد . براي ترسيم مدارات در نقشه ها از شماي فني (تك خطي ) استفاده مي كنند .
آموزش نقشه کشی برق مسکونی
چند نكته از مقررات ملي ساختمان (مبحث 13):
– براي نمايش اجزا نقشههاي برق بايد از علائم ترسيمي استاندارد مطابق ( IEC ) استفاده شود و اندازه علائم بايد متناسب با مقياس نقشههاي زمينه (پلان )انتخاب شود .
– در كنار علائم بايد قدرت مصرفي و ساير مشخصات مهم دستگاه ذكر شود اين كار مي تواند با استفاده از نوعي كد كه قبلاً در جدول علائم ذكر گرديده انجام گردد. به طور مثال اين كار ميتواند بر روي چراغ لوستر يا چراغ ديواري حمام انجام گردد. در جداول ذيل تعدادي از علائم لازم با توجه به موارد بالا آورده شده است .
آموزش نقشه کشی برق مسکونی
نقشه پلان مبلمان
در طراحي نقشه هاي تأسيسات برقي مي بايست به نقشه اي از طراحي معماري ساختمان كه به نام “پلان مبلمان تجهيزات ” مي شناسيم توجه خاص داشت . چرا كه در اين پلان نحوه چيدمان (قرار گرفتن ) وسايل منزل به خوبي مشخص است . اين امر در برق رساني به آنها بسيار مهم است . مثلاً در محلي كه احتمالاً تخت خواب قرار دارد كليد مناسب و در محلي كه تلويزيون قرار دارد پريز برق و پريز آنتن مناسب و… قرار گيرد . شكل ذيل برخي از بخش هاي يك پلان معماري (شامل آشپزخانه ، اتاق خواب ، حمام و دستشويي ) را كه چيدمان تجهيزات بر روي آن مشخص شده است را نشان مي دهد . همان گونه كه از شكل مشاهده مي شود محل قرارگيري كمد ديواري ، روشويي توالت ، دوش حمام ، تخت خواب ، اجاق گاز ، سينك ظرف شويي و ماشين لباسشوئي همچنين شرايط محل ها از قبيل خشك يا نمناك بودن نقش مهمي در محل قرارگيري تجهيزات الكتريكي دارد.
تصاویر به ترتیب راست به چپ شامل پلان اتاق خواب، پلان سرویس بهداشتی و حمام و پلان آشپزخانه می باشد.
از آنجايي كه ترسيم تمام مسيرهاي مختلف سيم كشي از قبيل روشنايي ، پريزهاي برق – تلفن – آنتن بر روي يك پلان باعث شلوغي و اشتباه در نقشه خواني مي شود بنابراين هر يك از سيم كشي ها را بر روي يك پلان جداگانه ترسيم می كنند و اين پلان ها عبارت اند از:
الف– روشنايي
ب– پريز برق
ج – پريز تلفن و آنتن
د– سيستم اعلان حريق ( در صورت نياز)
ذ– سيستم سرمايش ( در صورت نياز)
ر– سيستم دوربين مداربسته و اعلام گر صوتي ( در صورت نياز)
پلان روشنايی :
در پلان روشنايي ابتدا محل قرارگيري تجهيزات و وسايل الكتريكي مانند كليدها و چراغ ها مشخص مي شود . و پس از آن ابتدا ارتباط اين تجهيزات باهم و سپس با تابلوي تقسيم معين خواهد شد .
چيدمان چراغ ها :
در اتاق ها روشنايي هاي سقفي بايد در وسط اتاق قرار گيرد براي اين منظور قطرهاي اتاق را رسم مي كنند و محل برخورد قطرها وسط سقف را نشان مي دهد اين نقطه مناسب ترين محل براي نصب يك چراغ سقفي در اتاق است . شكل زير اتاقخواب را نشان مي دهد كه با همين روش چراغي براي آن رسم شده است (شكل سمت راست ) البته به موارد زير نيز مي بايد توجه نمود:
الف )اگر تقريباً ضلعي از اتاق با كمد اشغال شده باشد محل برخورد قطرهاي فضاي باقي مانده اتاق ملاك عمل هست (شكل سمت چپ )
ب)اگر فضاي اتاق ، بزرگ ، مانند بعضي پذيرايي ها Lشكل (دوبخشي ) باشد به دست آوردن وسط اتاق براي نصب چراغ را براي هر بخش جداگانه بايد انجام داد . (شكل وسط)
لازم به ذكر است كه امروزه براي محاسبات شدت روشنايي مورد نياز هر فضا و همچنين چيدمان چراغ ها ، از نرم افزارهاي تخصصي مانند Dialux و Calculux و … استفاده مي شود.
چيدمان كليد :
درب اكثر اتاق ها به داخل باز مي شود و باز شدن آن به روي يكي از ديوارها ختم مي شود . بر همين اساس در ترسيم نقشه هاي الكتريكال ، محل قرار گرفتن كليدها نبايستي به گونه اي انتخاب شود كه با باز شدن درب ، كليد برقي ورودي اتاق ، پشت در اتاق بماند . شكل زير محل قرارگيري صحيح و غلط كليد و پريز را ن شان مي دهد .
دو شکل سمت راست صحیح و دو شکل چپ غلط می باشد.
در ترسيم نقشه نمي توان مسير سيم كشي را از ميان ستون هاي ساختمان عبور داد و همچنين نمي توان كليد يا پريز و يا چراغ ديواري را بر روي آن نصب كرد . شكل تصوير اشتباهي از محل قرار گرفتن يك كليد و يك چراغ ديواري بر روي ستون و همچنين عبور نادرست مسير لوله از داخل ستون بتوني را نشان ميدهد .
در چيدمان چراغ ها در فضاهاي مختلف بايد به شدت روشنايي مورد نياز در آن فضا دقت كرد . جدول شدت روشنايي مورد نياز براي هر فضاي يك ساختمان مسكوني را نشان مي دهد . (واحد شدت روشنايي لوكس است )
اتاق خواب
در اتاق خواب هاي بزرگ كه تخت خواب از درب ورودي فاصله دارد چراغ سقفي مي بايد با كليد تبديل كنار درب ورودي روشن و با كليد تبديل كنار تخت خاموش شود البته در مورد اتاق خواب هاي كوچك در صورتي كه بر اساس پلان مبلمان معماري تخت خواب كنار درب ورودي قرار گيرد مي توان از يك كليد تك پل جهت خاموش و روشن نمودن چراغ سقفي استفاده نمود ضمناً بايد از كنار تخت خواب نيز با يك كليد ، چراغ دكوراتيو ديواري بالاي تخت را روشن كرد . ( به شكل ذيل توجه فرماييد)
آشپزخانه
آشپزخانه داراي چراغ سقفي و يا ديواري است كه با يك كليد تك پل كار مي كند اين چراغ مي تواند لامپ فلورسنت يا كم مصرف انتخاب شود . براي قوس آشپزخانه و زير قفسه هاي كابينت نيز از چراغ هاي سقفي نوع توكار با لامپ هالوژن يا LED استفاده مي شود .
كليدها در فضاي آشپزخانه در بعضي مواقع داخل و در بعضي مواقع بيرون آن نصب مي شوند علت اين امر آن است كه گاهي در ورودي آشپزخانهها محل مناسبي (ديوار ) براي نصب كليدها موجود نيست . شكل زير محل نصب يك كليد يك پل را در ورودي آشپزخانه به همراه چراغ سقفي و لامپهاي هالوژن داخل قوس و كابينت ها را نشان مي دهد .
هال و پذيرای
روشنايي هال و پذيرايي با چراغ لوستر به همراه كليد دو پل اجرا مي شود . از آنجايي كه لوسترها معمولاً دو گروه لامپ دارند توسط كليد دو پل كنترل ميشوند . اگر پذيرايي بزرگ و يا از دو بخش تشكيل شده باشد (L شكل باشد ) مي توان براي هر بخش يك كليد دو پل با لوستر در نظر گرفت. نزديكترين محل نصب بعد از ورودي آپارتمان مي تواند محل يكي از كليدهاي دوپل باشد . در هال و پذيرايي با وجود لوستر توصيه ميشود به جهت وجود نور موضعي و افزايش زيبايي محيط علاوه بر روشنايي عمومي از چراغ دكوراتيو ديواري نيز استفاده شود . در شكل زير چيدمان كليد و لامپ را در بخشي از يك پذيرايي مشاهده مينماييد .
در برخي سالن هاي پذيرايي از نور مخفي زير سقف نيز استفاده مي شود كه با كليد يك پل كنترل مي شود
سرويس هاي بهداشتی
در حمام و توالت ، بهتر است كليد را در محل ورودي در قرار دهند تا قبل از ورود بتوان فضاي داخل آن ها را روشن كرد. در صورتي كه به دليلي كليد روشنايي اين مناطق در داخل سرويس بهداشتي يا حمام نصب گرديد درجه حفاظت كليدها مي بايستي IP45 يا بيشتر در نظر گرفته شود. اين درجه حفاظت به معناي حفاظت چراغ در برابر پاشش مستقيم آب است.
توجه :چراغ هاي نصب شده در حمام ها بايد داراي درجه حفاظت IP44 يا بيشتر باشد . اين درجه حفاظت به معناي حفاظت چراغ در برابر پاشش آب است .
آموزش نقشه کشی برق مسکونی
ورودي آپارتمان
درب هاي ورودي آپارتمان ها در نقشه معمولاً دو لنگه و مطابق شكل زير مي باشند محل درست قرار گرفتن كليد يك پل براي روشن كردن لامپ نشان داده شده در نقطه C هست .
درب ورودي آپارتمان به سمت داخل باز مي شود و چراغ نيز در داخل آپارتمان قرار دارد پس محل هاي A و D نمي تواند صحيح باشد . از آنجايي كه ورود و خروج از لنگه بزرگتر انجام مي شود در محل B كليد پشت در قرار مي گيرد در نتيجه مناسب ترين محل قرار گرفتن كليد نقطه C هست .
از مدارهاي ديگري كه معمولاً در پلان روشنايي رسم مي شود مدار زنگ اخبار ورودي واحد آپارتمان است و شستي زنگ در بيرون و كنار درب ورودي اما زنگ اخبار در داخل واحد آپارتمان قرار مي گيرد . در شكل چيدمان وسايل الكتريكي را در ورودي آپارتمان مشاهده ميكنيد .
نكته : به منظور ايجاد امكان كنترل ديد بيرون درب ورودي ساختمان ضروري است يك عدد روشنايي در قسمت بيروني بالاي درب ورودي با امكان كنترل از طريق كليد تك پل از داخل واحد در نظر گرفته شود.
در شكل زير چيدمان وسايل الكتريكي در فضاهاي مختلف يك آپارتمان كه در صفحات قبل به صورت تفكيك شده بررسي شد ، به صورت كامل نشان داده شده است همان گونه كه مشاهده مي شود با به كارگيري از رنگ هاي مختلف تلاش شده است تا هر نقطه روشنايي و كليد مربوطه مشخص شوند.
آموزش نقشه کشی برق مسکونی
مدار بندي در نقشه پلان روشنايی
-واسطه هاي مدار بندی
منظور از مدار بندي، اتصال مجموعه اي از تجهيزات الكتريكي به يكديگر است كه از منبع واحدي تغذيه مي شود و داراي وسايل حفاظتي واحدی باشند. شكل ذيل مدارهاي الكتريكي در چند فضاي مختلف (مدارهاي پايه با رنگ سبز ) توسط واسطههايي (رنگ صورتي ) كه كليدهاي اين مدارهاي پايه را به هم وصل مي كند ايجاد شده است و در نهايت با پيكاني به تابلو وصل ميشود . اين كار براي فضاهاي مختلف يك واحد مسكوني انجام می شود . به اين عمل مدار بندي مي گويند .
آموزش نقشه کشی برق مسکونی
چند نكته در مورد مدار بندی روشنايی اتاق ها
نكته شماره يک
در يك مدار واسطه های مدار بندي فقط مي توانند يك مدار پايه را به مدار پايه ديگر وصل كند به تعبيري انشعاب گرفتن فقط از انتهاي مدار ممكن است و هيچ كليد يا پريزي داراي واسط هاي سه تايي نيست . شكل ذيل مسير اشتباهي كه از كليد 1 به كليد 2 انشعاب گرفته شده است را نشان مي دهد .
نكته شماره دو
همان طور كه در شكل مشاهده مي كنيد از لوله مدار يك كليد دوپل كه منبع روشنايي را كنترل مي كند، نبايستي به عنوان واسط يك مدار كليد يك پل كه لامپ ديگري را روشن مي كند استفاده نمود . اين كار بازديد و تعميرات و نصب مجدد وسايل را دچار مشكل مي كند . شكل نحوه ي مدار بندي صحيح پذيرايي را نشان مي دهد.
نكته شماره سه
در اتاق خواب هاي بزرگ كه تخت خواب از درب ورودي فاصله دارد چراغ سقفي مي بايد با كليد تبديل كنار درب ورودي روشن و با كليد تبديل كنار تخت خاموش شود البته در مورد اتاقخواب هاي كوچك در صورتي كه بر اساس پلان مبلمان معماري تخت خواب كنار درب ورودي قرار گيرد مي توان از يك كليد تك پل جهت خاموش و روشن نمودن چراغ سقفي استفاده نمود ضمناً بايد از كنار تخت خواب نيز با يك كليد ، چراغ دكوراتيو ديواري بالاي تخت را روشن كرد . ( به شكل ذيل توجه فرماييد)
در ادامه مباحث آموزش نقشه کشی برق مسکونی باید بدانیم، علاوه بر اين ، از مدار تبديل ديگري بيرون اتاق خواب و در نزديكترين محل به آن نيز استفاده مي شود تا قبل از وارد شدن به اتاق خواب ، پذيرايي را با آن خاموش كرد و سپس وارد اتاق خواب شد و يا به عكس اگر شب بخواهيد از اتاقخواب خارج شويد و از طريق راهرو به دستشويي برويد نيز لازم خواهد بود . (در شكل بالا فقط يك كليد تبديل از چنين مداري بيرون اتاق خواب رسم شده است )
نكته شماره چهار
در مدار بندي هاي شامل مدار تبديل در صورتي كه لامپ در مسير ارتباط دو كليد تبديل مدار باشد ادامه مدار بندي فقط از سمت يكي از كليدهاي تبديل مي تواند صورت گيرد (مطابق شكل)
نكته شماره پنج
مدار روشنايي راه پله ساختمان چند طبقه را بايد در پلان هر طبقه رسم نمود براي اين منظور در هر پاگرد چراغي در نظر گرفته مي شود . همچنين نزديك درب ورودي هر واحد مسكوني (آپارتمان ) يك شستي يا حس گر حركتي قرار مي دهند . در صورت استفاده از شستي همانند شكل زير شستي ها به همراه چراغ ها در هر طبقه به كمك پيكان هايي به سمت بالا و پايين ترسيم مي شوند و مفهوم آن اين است كه چراغ هاي هر طبقه باهم موازي شدهاند . پيكان بر روي شستي ها هم همين مفهوم را دارد البته در صورت استفاده از حس گر حركتي هر حسگر تنها لامپ هاي همان طبقه را كنترل خواهد نمود. ضمناً به منظور ايجاد امكان كنترل ديد بيرون درب ورودي ساختمان ضروري است يك عدد روشنايي در قسمت بيروني بالاي درب ورودي با امكان كنترل از طريق كليد تك پل از داخل واحد در نظر گرفته شود.
امروزه به منظور كنترل مصرف انرژي الكتريكي همچنين ايجاد امكانات رفاهي مناسب غالباً در راه پله ها از دتكتورهاي حركتي استفاده مي شود شكل زير مدار روشنايي راه پله در صورت استفاده از دتكتور هاي حركتي را نشان مي دهد.
نكته شماره شش
شكل زير مدار بندي دو نوع پلان دست شويي و حمام را نشان مي دهد .
دست شويی و توالت مجزا دست شويي و حمام با كانال تهويه مشترک
نكته شماره هفت
در ساختمان هاي مسكوني همكف كاربري پاركينگ و بعضاً انباري دارد. در تأمين روشنايي هم كف معمولاً يكي از كليدهاي تبديل كنار درب ورودي ساختمان و ديگري در كنار راهپله قرار داده مي شود . تا با رفتن به طبقات بتوان چراغهاي پاركينگ را خاموش كرد . در شكل زير مدار بندي همكف نشان داده شده است (امروزه در بعضي پاركينگ ها از حسگرهاي چشمي براي روشن كردن چراغ ها و بدون نياز به كليد استفاده مي شود)
نكته شماره هشت
با توجه به اينكه انباريهاي ساختمان داراي مالكيت مشاعي نميباشند تغذيه آن ها ميبايستي از كنتور واحد مربوطه صورت گيرد.
نكته شماره نه
در محوطه ي حياط نيز مدار تبديل لازم است . يكي از كليدهاي تبديل در محل ورودي به حياط و ديگري در محل ورودي به ساختمان نصب مي شود تا امكان كنترل چراغ هاي حياط از دو طرف (زمان خروج از منزل و زمان ورود به ساختمان ) وجود داشته باشد . شكل محل قرارگيري كليدها و چراغ ها را نشان مي دهد .
نكته شماره ده
همان گونه كه در شكل فوق ملاحظه مي شود از لحاظ رعايت اصول و ضوابط طراحي الكتريكي نقاط روشنايي مي توانند در محلي خارج از خط ارتباطي دو كليد تبديل و يا بين آن ها قرار گيرند و هر دو حالت صحيح است . بديهي است در حالتي كه نقاط روشنايي بين دو كليد قرار گيرد بخشي از لوله حاوي 6 سيم است لذا در زمان اجراي كار مي بايد از لوله با مقطع مناسب استفاده نمود . شكل ذيل نحوه مدار بندي انواع كليدهاي تبديل و صليبي را نشان مي دهد و همان گونه كه با فلش مشخص شده است روشنايي مي تواند بين دو كليد قرار گيرد . لازم به توضيح است كه به ازاي استفاده از هر كليد صليبي بين دو كليد تبديل يك نقطه به نقاط كنترل روشنايي ما اضافه خواهد شد.
مدار بندي فضاها در پلان روشنايی
در شكل هاي ابتدا اتصالات بين كليدها و نقاط روشنايي و سپس تصوير تكميل شده مدار بندي هر فضا يا اتاق در يك پلان كه تا اينجا به صورت تفكيك شده بررسي شد به صورت يكجا ( به وسيله خطوط ارتباطي سبز كه داراي ضخامت بالاتري نيز مي باشند) نشان داده شده است .
ب)مدار بندي بين فضاها در پلان روشنایی
در شكل زير تصوير تكميل شده مدار بندي بين فضاها را نشان مي دهد كه بايد به يك سري نكات و مقررات در اين مورد توجه نمود.
آموزش نقشه کشی برق مسکونی
در مدار بندي فضاهای در يک واحد آپارتمان بايد نكات زير را مورد توجه قرارداد
– انتخاب سر خط مدار
ابتداي هر مدار بندي كه به تابلو تقسيم وصل شود را سرخط مي گويند بديهي است سرخط مدار را سمتي در نظر مي گيريم كه به تابلوي تقسيم نزديك تر است .
–آدرس دهی سرخط
به دليل شلوغ بودن و عبور مسير مدارها از روي يكديگر ، سرخط مدار بندي را تا تابلو رسم نمي كنند و به جاي آن يك پيكان در ابتداي هر مدار بندي (سرخط) رسم مي شود و آدرس محل اتصال اين سرخط به تابلوي تقسيم كنار پيكان نوشته مي شود . از طرفي ديگر بايد در تابلوي تقسيم نيز ، زير هر فيوز مينياتوري خطي رسم كرد و آدرس اتصال اين خط را با مدار مربوطه مشخص نمود . بديهي است كه اين دو آدرس بايد باهم مطابقت داشته باشند .
در شكل فوق يك واحد آپارتمان را مشاهده مي كنيد كه در آن سرخط روشنايي و آدرسدهي نشان داده شده است . در اين نقشه سه مدار مستقل روشنايي با سه پيكان در نظر گرفته شده است .
آموزش نقشه کشی برق مسکونی
چند نكته از مقررات ملی ساختمان (مبحث 13):
-هر مدار روشنايي نبايد بيش از 12 چراغ يا نقطه روشنايي را تغذيه كند .
– مدارهاي تغذيه كننده چراغ ها يا نقاط روشنايي نبايد پريزها يا هر گونه وسيله ديگر را تغذيه كنند .
پلان پريز ها
در پلان پريزها محل استفاده يا قرارگيري تجهيزات و وسايل الكتريكي مانند يخچال ، اتو، سشوار و… به وسيله تعبيه پريز مشخص مي شود و پس از آن ابتدا ارتباط پريزها باهم و سپس با تابلوي تقسيم معين خواهد شد. پلان معماري مبلمان تجهيزات در انتخاب محل قرار گرفتن پريزها در نقشه به ما كمك بسياري خواهد كرد. خصوصاً در آشپزخانه ها محل و تعداد پريزهاي آشپزخانه بايد با توجه به محل قرارگيري تجهيزات مانند سينك ظرفشويي ، يخچال ، ماشين لباسشويي و اجاق گاز انتخاب شود. در هر صورت محل پريزهاي برق ميبايستي بر اساس پلان مبلمان معماري تعيين گردد.
مدار بندي پريز های برق
مدار پريز برق نيز مانند مدار روشنايي نبايد همچون شكل زير داراي واسط هاي سه تايي باشد. و هر پريز فقط بايد به يك پريز بعد از خود برق برساند. و ادامه يافتن مدار پريز فقط از انتهاي آن ممكن است.
آدرس تعيين كننده تغذيه مدار پريز در نقشه توسط يك پيكان در ابتداي هر مدار نهايي پريز مشخص مي شود. اين آدرس بايد با شماره خروجي دياگرام تابلو تقسيم مطابقت داشته باشد.
آموزش نقشه کشی برق مسکونی
چند نكته از مقررات ملی ساختمان (مبحث 13):
در مدار بندي پريزها معيارهاي زير بايد مورد توجه قرار گيرند .
– هر مدار پريز نبايد بيش از 12 پريز مربوط به مصارف عمومي (غير مشخص ) را تغذيه كند .
– كليه پريزها اعم از سه فاز و تك فاز بايد مجهز به هادي حفاظتي (سيم ارت )باشند . در علائم بكار رفته در نقشهها به اين مسئله بايد مورد توجه قرار گيرد .
– پريزهاي طراحي شده در طبقه همكف و مناطق مرطوب واحدها بايد داراي درجه حفاظت مناسب باشند.
– بهتر است طراحي پريز در حمام صورت نگيرد در غير اين صورت از ترانس ايزوله استفاده گردد.
– در صورتي كه پلان تغذيه سيستم سرمايش به صورت جداگانه ارائه نشده باشد. در پلان پريز بايد محل تغذيه كولر به صورت پريز براي كولرهاي پنجره اي و به صورت محل انتظار براي كولرهاي اسپيلت نشان داده شود. و در صورت استفاده از كولر اسپليت مي بايستي پنل هاي بيروني و داخلي مشخص شوند.
– كولرهاي گازي به دليل مصرف بالاي انرژي الكتريكي مي بايد از يك مدار مستقل تغذيه شوند.
در ساختمانهاي عمومي ، تجاري ، اداري و ….كه داراي تعداد زيادي كولر گازي هستند لازم است پلان سيستم هاي سرمايشي به صورت مجزا ترسيم شوند. در اين پلان ضروري است قدرت كولر مشخص شود.
– توصيه مي شود به منظور مديريت بهينه مصرف انرژي الكتريكي در هر واحد مسكوني تعداد كولرهاي گازي به تعداد اتاق هاي واحد ( به استثناي آشپزخانه )در نظر گرفته شود.
شكل بعد چيدمان مدار بندي پريزهاي برق يك واحد آپارتمان را نشان مي دهد .
پلان پریز تلفن و آنتن
نكته
شكل زير مدار بندي و محل قرارگيري پريزهاي تلفن و آنتن يك واحد آپارتمان را نشان مي دهد . گوشي آيفون و مجاري عبور كابل آن در نقشه پلان قابل نشان دادن است محل گوشي آيفون بايد دسترسي راحتي براي استفاده كننده از آن داشته باشد بنابراين محلي در پذيرايي كه تا حدودي نزديك آشپزخانه باشد بهترين محل براي آيفون است.
پلان سيستم اعلان حريق
حفاظت از جان و اموال، دو علت اساسي نصب سيستم اعلام حريق است . سيستم هاي اعلان حريق داراي انواع ذيل است:
– سيستم اعلام حريق متعارف
– سيستم اعلام حريق آدرس پذير و هوشمند
در آپارتمانها يي كه داراي تعداد واحدهاي محدود ميباشند عمدتاً از سيستم اعلان حريق متعارف استفاده مي شود.
آموزش نقشه کشی برق مسکونی
مدار بندی سيستم اعلام حريق متعارف
شماتيك مدار بندي اين سيستم در شكل ذيل نشان داده شده است . همان گونه كه مشاهده مي شود نحوه هم بندي تجهيزات كشف و تشخيص نسبت به تابلوي كنترل مركزي به صورت شعاعي است و دتكتورها به همراه شستي ورودي های سيستم محسوب شده و در يك مدار قرار دارند و آژيرها خروجي سيستم محسوب شده و در مدار مجزايي قرار مي گيرند. هر تابلوي مركزي متعارف مي تواند 12،8،4،2 و يا مدارهاي بيشتري را پشتيبانی كند.
يكي از عناصر اساسي در طراحي سيستم اعلان حريق آشكارساز است و به منظور طراحي صحيح اين سيستم شناخت كافي از آشكارسازها ضروري است از آنجائيكه آشكارسازها داراي انواع مختلفي مي باشند در اين بخش اشاره مختصري به آن ها مي شود:
آشكار سازهای دودی
دو روش اصلي كشف نقطه اي دود وجود دارد: محفظه يونيزاسيون و محفظه پخش نوري.
انتخاب روش كشف آتش معمولاً بستگي به نوع آتش احتمالي دارد كه بايد در مقابل آن حفاظت به عمل آيد. در روش يونيزاسيون، جريان ضعيف الكتريكي مابين دو الكترود، با وارد شدن دود به محفظه آشكارساز، كاهش مي يابد و آژير به صدا در مي آيد.
آشكارسازهاي يونيزاسيون به ويژه به ذرات زير دود حاصل از آتش هائي كه سريع شعله مي كشند حساس هستند ولي حساسيت آن ها نسبت به ذرات درشت دود حاصل از اجسام پي-وي-سي كه بيش از حد داغ شده اند كم است. در روش پخش نوري، آشكارساز با پخش نور يا در بعضي موارد جذب نور به كار مي افتد. آشكارسازهاي نوري به ذرات درشت دود بيشتر حساس هستند و حساسيت كمتري نسبت به ذرات ريز دود دارند. هر دو نوع آشكارساز حساسيت كافي براي تشخيص آتش هاي عمومي را دارند ولي بايد به حريق هاي خاصي كه ممكن است به وجود آيد توجه دقيق بشود.
آشكارساز های شعله
آشكارسازهاي شعله بر اساس تشخيص اشعه مادون قرمز يا ماورای بنفش عمل ميكنند. بر خلاف آشكارسازهاي دودي، اين آشكارسازها را مي توان در هر دو فضاي بسته و باز بكار برد.
آشكار سازهای حرارتی
آشكارسازهاي حرارتي مانند ترموستات داراي يك بخش حساس به گرما است و از لحاظ روش كشف به دو نوع تقسيم ميشوند. نوع دماي ثابت كه به دماي اطراف يك نقطه خاص پاسخ مي دهد و نوع نرخ افزايشي كه به تغييرات دما در طول خط تغيير آن واكنش نشان مي دهد. تمام آشكارسازهاي حرارتي نقطه اي داراي المان حرارتي ثابتي هستند كه در دماي از پيش تعيين شدهاي به كار ميافتند. بعضي از انواع اين آشكارسازها داراي الماني طراحيشده هستند كه براي مقايسه نرخ افزايش دما در واحد زمان و نشان دادن واكنش سريع به افزايش دما به كار مي روند. اين نوع آشكارسازها را حرارتي تركيبي مينامند.
چند نكته در طراحی سيستم های اعلان حريق متعارف
در راه پله ها و تونل و موتورخانه آسانسور و پشت بام بايد دتكتور در نظر گرفته شود. توصيه مي گردد راه پله ، چاه آسانسور كه به وسيله ديوارهاي ضد حريق از فضاهاي ديگر جداشده اند علي رغم مساحتي كه دارند يك زون مجزا در نظر گرفته شوند.
در سيستم اعلان حريق متعارف در هر زون نبايد بيش از 40 آشكارساز قرار گيرد.
در طراحي سيستم اعلان حريق متعارف ، هر زون مي بايد به صورت شعاعي باشد و نبايستي در مدار انشعاب قرار گيرد
مقاومت انتهايي مسير در نقشه ها رسم گردد.
هر طبقه ساختمان كه بيش از 300 مترمربع باشد يك زون در نظر گرفته شود و حد اكثر مساحت يك منطقه نبايستي بيش از 2000 مترمربع باشد.
اگر كل مساحت طبقات يك ساختمان 300 مترمربع يا كمتر باشد مي توان آن را يك منطقه محسوب داشت .
سيم اعلام حريق لوله كشي مجزا مي خواهد و ضرورتي ندارد اين لوله ها فلزي باشد . سيم مورد استفاده با مقطع 5/1 ميليمتر مربع و توصيه مي شود از نوعNYMHY باشد و در مناطق داراي نويز الكتريكي از سيم شيلددار استفاده شود .
دتكتور اعلام حريق بايد آخرين وسيله اي الكتريكي اي باشد كه نصب مي شود چون رنگ كاري ديوار و سقف يا گردو غبار نجاري آنها را خراب مي كند.
دتكتورهاي حرارتي در فضاي آشپزخانه (نوع حرارتي ثابت)، پاركينگ ها حرارتي افزايشيO.R))، موتورخانه و پكيج خانه (حرارتي ثابت) مي باشند.دتكتور حرارتي و دودي وسط سقف نصب شود و دتكتور گازي 30 سانتي متر پايين تر از سقف روي اجاق گازنصب شود.
فاصله هر يك از آشكارسازها از ديوار جانبي نبايستي كمتر از 10 سانتيمتر باشد.
رعايت حداقل فاصله دتكتور ها از تجهيزات برقی و مكانيكی، به شرح ذيل می باشد:
1)حداقل فاصله از دريچه هاي ديواري تهويه هوا 1.5 متر
2)حداقل فاصله از دريچه هاي سقفي تهويه هوا 1 متر
3)حداقل فاصله از چراغهاي فلورسنت 0.5 متر
4)حداقل فاصله از اسپرينكلرهاي اطفاء حريق 0.6 متر
5)حداقل فاصله دتكتور دودي از آشپزخانه و سرويس بهداشتي 0.9 متر
6)شستي اعلان حريق مي بايددر ارتفاع 110 سانتيمتر از كف نصب گردد .
7)شعاع پوشش و محل نصب دتكتورها در هر زون مي بايد بررسي گردد.( شكل هاي زير)
مدار بندی سيستم اعلان حريق در پلان هم كف
طبقه هم كف معمولاً” محل پاركينگ هاي ساختمان است در اين طبقه به دليل جريان هوا و دود ناشي از كاركرد اتومبيل ها از دتكتورهاي شعله يا حرارتي استفاده مي شود . در صورتي كه موتورخانه حرارتي نيز در اين طبقه باشد در داخل موتورخانه علاوه بر دتكتور حرارتي از دتكتورهاي گاز يا دود استفاده مي شود.
آموزش نقشه کشی برق مسکونی
مدار بندی سيستم اعلان حريق در پلان طبقات
در واحدهاي يك آپارتمان در اين طبقه به دليل عدم جريان هواي شديد و حساسيت بيشتر دتكتورهاي دودي و به منظور پيشگيري به موقع و جلوگيري از توسعه حريق از دتكتورهاي دودي استفاده مي شود به استثناي آشپزخانه يا اتاق پخت كه دتكتورهاي گاز يا حرارتي استفاده مي شود.
بهتر است دتكتورهاي اعلان حريق مناطقي نظير راه پله و تونل و موتورخانه آسانسور كه داراي ديوار ضد حريق ميباشند در يک زون مجزا ديده شوند شكل زير نشان دهنده اين موضوع است.
مدار بندی سيستم اعلان حريق در پلان زير شيروانی
از جمله مناطقي كه احتمال بروز حريق در آن بالا است زير شيرواني آپارتمان هست در اين منطقه به دليل عدم جريان هواي شديد و حساسيت بيشتر دتكتورهاي دودي و به منظور پيشگيري به موقع و جلوگيري از توسعه حريق از دتكتورهاي دودي استفاده مي شود . نصب دتكتور مي بايستي در نقاطي مناسب كه داراي حداقل ارتفاع 80 سانتيمتر باشند صورت گيرد و در حالت كلي در محل هايي با سقف شيب دار ، آشكار ساز را مي توان در فاصله افقي 90 سانتيمتري از بلند ترين قسمت سقف نصب نمود . شكل زير نمونه اي از آپارتمان داراي ويژگي مورد اشاره را نشان مي دهد.
آموزش نقشه کشی برق مسکونی
صاعقه گير
به منظور حفاظت ساختمان هاي بلند ، بناهاي تجمعي ، درماني ، مراقبتي ، صنعتي با توجه به ارزيابي خطر صاعقه سيستم هاي حفاظت در برابر آذرخش متناسب با مورد كاربرد پيش بيني و اجرا مي شود . به طور كلي برق گيرهايي كه معمولاً براي محافظت خارجي ساختمان ها و ديگر تأسيسات يادشده ممكن است به كاربرده شوند به قرار است:
الف) برق گير قفس فاراده
شامل تعدادي ميله برق گير هوايي كه بر روي سطوح مرتفع پشت بام و در بلندترين نقطه برج و تأسيسات مشا به نصب شده و به وسيله شبكه تسمه مسي به هم متصل و از يك يا چند نقطه به وسيله تسمه و يا سيم لخت مسي به زمين متصل مي شوند (شكل زير ). در اين سيستم شبكه ارتباطي بين ميله هاي برق گير در پشت بام مي بايد از تسمه مسي با حداقل ابعاد 3*20 ميلي متر تشكيل شده باشد و هادي نزولي ميتواند تسمه مسي با حداقل ابعاد 3*20 ميلي متر يا سيم لخت مسي با حداقل 70 ميليمتر مربع باشد و مقاومت سيستم زمين نبايد از 5 اهم تجاوز كند .
براي تعيين تعداد هادي های نزولی بين شبكه مشبک ژشت بام و هادی های زمين دو روش زير وجود دارد:
– روش مساحت : براي سطوح تا 360 متر مربع 2 هادي نزولي و به ازاي هر 270 متر مربع مازاد يك هادي اضافه شود.
– روش محيط : به ازاي هر 30 متر محيط يك هادي نزولي ( حداقل تعداد هاديهاي نزولي 2 عدد مي باشد )
ب) برق گير الكترونيکی
شامل يك يا چند پايانه هوايي الكترونيك با ملحقات و اتصالات مربوطه است كه در بلندترين قسمت پشت بام بر روي پايه مربوطه نصب و به وسيله تسمه يا سيم مسي لخت به يكديگر مرتبط و سپس از يك يا چند نقطه به وسيله تسمه و يا سيم لخت مسي به زمين متصل مي شوند هادي نزولي مي بايستي يكپارچه بوده و هيچگونه مفصل يا بستي نمي بايد در مسير آن استفاده شود (شكل زير ). اين نوع برق گير انرژي موجود در هواي متلاطم قبل از طوفان را جذب و به وسيله دستگاه محرك الكترونيكي هواي اطراف برق گير را يونيزه و باعث جذب صاعقه مي شود .
به دليل راحتي نصب امروزه غالباً براي حفاظت ساختمان هاي مسكوني با ارتفاع كمتر از 60 متر از اين نوع برق گير استفاده مي شود. در اين سيستم هادي نزولي مي تواند تسمه مسي يا سيم لخت مسي با حداقل 50 ميلي متر مربع باشد و مقاومت سيستم زمين نبايد از 5 اهم تجاوز كند.در اجراي سيستم صاعقه گير بايستي توجه داشت كه محل نصب صاعقه گير مي بايستي حد اقل 150 سانتيمتر بالاتر از بلند ترين تاسيسات روي بام نظير آنتن ها با شد و با توجه به شعاع پوشش حفاظت كاملي را تامين نمايد.
مدار بندی سيستم صاعقه گير
شكل هاي ذيل پلان هاي نصب صاعقه گير الكترونيكي در يك ساختمان مسكوني را نشان مي دهند.
آموزش نقشه کشی برق مسکونی
نمودار تابلو ها
انرژي الكتريكي از طريق كابلي توسط شركت برق به داخل تابلوي اصلي ساختمان مسكوني (تابلوي كنتور ) آورده مي شود . امروزه براي توزيع برق ورودي به طبقات و واحدهاي مختلف معمولاً از تابلوهاي تقسيم و تابلوي اشتراكي استفاده مي شود . به اين ترتيب در يك ساختمان مسكوني حداقل از سه تابلوي كنتوري ، اشتراكي و تقسيم واحد استفاده مي شود با اين حال با توجه به اينكه بر اساس مقررات مبحث 13 نصب آسانسور براي ساختمانهاي 5 سقف ( 4 طبقه روي پيلوت) اجباري است ،در حال حاضر درصد بالايي از آپارتمانها مجهز به آسانسور و به طبع آن تابلو برق ايمني ميباشند لذا تابلوهاي ساختمان به شرح ذيل تشريح مي شود:
1 -تابلوی اصلی (كنتور)
2-تابلوی اشتراکی
3– تابلوی تقسيم واحد
4– تابلو آسانسور
5– تابلو برق ايمنی
-نقشه ي شماتيک همه تابلوهاي ساختمان به صورت شكل زير است كه از يك سمت (در اينجا از بالا) برق وارد آن شده است كه ورودي محسوب مي شود و از سمتي ديگر ، چند خط (در اينجا پايين ) خروجي تابلو را مشخص مي كند . ضروري است در نمودار كامل تابلوها و در محل ورودي و خروجي آن ها از تجهيزات حفاظتي مناسب استفاده ميشود .
1 -تابلوی اصلی (تابلو كنتور)
كابل برق پس از ورود به داخل ساختمان ابتدا به داخل تابلوي كنتور وارد مي شود . با توجه به تعداد واحدهاي مسكوني ، تجاري و مصرف اشتراكي، تعداد كنتورها در اين تابلو به دست مي آيد . اين تابلو در ورودي ساختمان قرار مي گيرد و شركت برق براي قرائت مقدار مصرف هر واحد از آن بازديد مي كند . شكل زير تصوير يك نمونه از اين تابلوها را نشان مي دهد . نمودار تابلوهاي ساختمان را به جهت سادگي تك خطي ترسيم مي كنند . و با علائم و ارقامي كه در كنار هر عنصر مدار نوشته مي شود اطلاعات نقشه را تكميل مي نمايند . در شكل نمودار يك نمونه تابلوي كنتور نشان داده شده است .
در اين تابلو برق ورودي با كابل 3×35+16mm آورده شده است كه نشان مي دهد اين كابل داراي سه هادي با سطح مقطع 35 ميلي متر مربع (سيم هاي سه فاز ) و يك هادي با سطح مقطع 16 ميلي متر مربع (سيم نول ) است ،نوع جريان متناوب و با فركانس 50 هرتز است البته تعيين مقطع كابل موصوف بعهده شركت توزيع نيروي برق گيلان بوده و در طراحي ها ضرورتي به تعيين آن توسط مهنس طراح تاسيسات الكتريكي نمي باشد و مشخص نمودن نوع كابل هاي خروجي از تابلو موصوف بعهده مهنس طراح تاسيسات الكتريكي است كه تعيين مقطع كابل موصوف با توجه به ديماند مصرفي مشترك و افت ولتاژ مجاز قابل محاسبه است .
از نظر علمي بهتر است كليد نشتي جريان در اين تابلو و پس از كليد مينياتوري نصب شود . مزيت قرارگيري كليد جريان نشتي در اين محل حفاظت كل سيستم بعد از كنتور هست با اينحال با توجه به اينكه نصب كليد در اين محا نيازمند انجام هماهنگيهاي لازم با شركت هاي توزيع مي باشد در حال حاضر عملا اين امكان وجود نداشته و كليد نشتي جريان در تابلوهاي واحدها و تابلو عمومي نصب مي شود.
تابلوي اشتراكی
بعضي مصارف مانند روشنايي راه پله ها و پاركينگ ، آيفون ، آنتن مركزي ، آسانسور ، شوفاژ و تهيه مطبوع جزو مصارف عمومي است و بين همه خانوارهاي يك آپارتمان مشترك هستند . به همين منظور براي اين گونه مصارف تابلوي جداگانه اي به نام تابلوي اشتراكي در نظر مي گيرند به طوري كه همه اين مصرف كننده ها از اين تابلو تغذيه شوند . محل نصب اين تابلو در ديواره راه پله و يا پيلوت ساختمان است .
شكل زير نقشه يك نمونه تابلوي اشتراكي را نشان مي دهد . همان گونه كه قبلاً” اشاره شد بهتر است كليد نشتي جريان در تابلو كنتوري قرار گيرد چنانچه كليد مزبور در تابلو كنتوري تعبيه نشود ضرورتاً مي بايد در ورودي اين تابلو و بعد از كليد اصلي قرار گيرد . برق ورودي اين تابلو ، توسط يك كابلmm 10*5 ( يك كابل 5 سيمه كه سه سيم آن براي فاز، يكي براي نول و ديگري براي هادي حفاظتي (ارت ) است ) تأمين مي شود . اين تابلو توسط يك سيم با سطح مقطعmm 10 به جعبه اتصال آزمايش سيستم اتصال زمين متصل شده است .
و داراي 11 خط يا مدار خروجي با فيوزهاي 6 ، 10 و 16و 25 آمپر است . در اين نقشه نوع و سايز سيم ها و لوله هاي عبور آن ها همچنين نوع كليدهاي مينياتوري مشخص شده است . يك يا چند خط نيز به عنوان ذخيره (SPARE ) در تابلو پيش بيني شده ، تا در موقع خرابي يكي از خطوط يا نياز به مصرف كننده جديد از آن استفاده شود . تغذيه تابلو آسانسور و تابلو سيستم برق ايمني از اين تابلو صورت مي گيرد.
3 -تابلوی تقسيم واحدها
در يك واحد مسكوني تغذيه همه مدارهاي روشنايي ، پريزها و مصارف عمده كه نياز به فيدر اختصاصي دارند (مانند كولر، ماشين لباس شويي و…) از طريق تابلوي تقسيم واحد صورت مي گيرد. شكل زير يك نمونه تابلو تقسيم را نشان مي دهد.
در ساده ترين حالت(براي تابلو مغازه هاي كوچك كاربرد دارد) تابلو واحد مي بايستي داراي حداقل يك فيوز اصلي ، يك فيوز براي مدار پريزها و يك فيوز براي مدار روشنايي ها باشد ولي در واحد هاي مسكوني با هر مساحتي تعداد مدارهاي روشنايي حداقل 2 مدار مي باشد . شكل هاي ذيل شماتيك عمومي مدار بندي تغذيه مصارف يك واحد كوچك و يك مسكوني بزرگ را نشان ميدهند.
حسن استفاده از تابلو تقسيم آن است كه هنگام بروز اشكال تنها مسيري كه دچار اتصالي (خطا ) شده از مدار خارج مي شود و ساير قسمت هاي ساختمان بدون برق نمي ماند .البته بايستي توجه داشت كه به منظور دستيابي بهينه به اين هدف مي بايستي هماهنگي حفاظتي بين مينياتوريهاي بالادستي و پايين دستي رعايت گردد و بدين منظور هيچ گاه نبايستي آمپراژ ميني اتوري پايين دست بيشتر از مينياتوري بالادست باشد همچنين با توجه به اينكه شركت توزيع نيروي برق در تابلو كنتوري از مينياتوري نوع B استفاده مينمايد در تابلوهاي اشتراكي و طبقات نيز مي بايد حتيالامكان از همين نوع مينياتوري استفاده شود. شكل زير شماتيك عمومي مدار بندي تغذيه مصارف يك واحد مسكوني را نشان مي دهد .
همان گونه كه قبلاً” اشاره شد بهتر است كليد نشتي جريان در تابلو كنتوري قرار گيرد چنانچه كليد مزبور در تابلو كنتوري تعبيه نشود ضرورتاً مي بايد در ورودي اين تابلو و بعد از كليد اصلي قرار گيرد .در اين تابلو مصرف كننده هاي عمده نظير كولر گازي و ماشين لباسشويي مي بايستي از يك مدار مستقل تغذيه شوند ولي براي مصرف كننده هاي كوچك نظير پكيج نيازي به مدار مستقل نمي باشد . محل مناسب براي نصب اين تابلو ورودي آپارتمان و در صورت عدم امكان در محل مناسبي در آشپزخانه است . اين تابلو مي بايد در نقشه ي پلان پريزها ترسيم مي شود .
در واحد هاي دوبلكس و تريبلكس در هر طبقه مي بايستي يك تابلو نصب شود كه تابلو طبقات دوم و سوم مي بايستي بصورت يك انشعاب فرعي از تابلو اصلي كه در طبقه هم كف نصب مي شود تغذيه شوند .
آموزش نقشه کشی برق مسکونی
تابلو آسانسور
با توجه به اينكه آسانسور از جمله مصارف اشتراكي ساختمان محسوب ميگردد تغذيه آن از تابلو و كنتور مشترك صورت مي گيرد با اين حال به دليل اينكه الكتروموتور آسانسور و ساير مصارف موتورخانه بخش عمده اي از مصارف اشتراكي ساختمان را تشكيل داده و به واسطه وجود مدار كنترلي و سرويس هاي منظم ماهانه داراي اهميت ويژه اي هست تغذيه آن از طريق تابلو جداگانه اي كه از تابلو اشتراكي تغذيه مي شود صورت مي گيرد. در طراحي اين تابلو ضروري تجهيز تابلو به سيستم بلك اوت و قدرت الكتروموتور قيد شود . برق مصرفي الكتروموتور آسانسور با توجه به ظرفيت ، سرعت و راندمان موتور الكتريكي و برخي پارامترهاي ديگر تعيين مي شود لذا براي آسانسورهايي با سرعت يك متر بر ثانيه از جدول ذيل مي توان آمپر و كابل مورد نياز را به صورت تخميني به دست آورد.
نكته مهم
با توجه به اينكه بر اساس مقررات مبحث 15 تعيين مشخصات آسانسورهاي ساختمان از قبيل تعداد ، ظرفيت ، سرعت حركت و …. بر عهده مهندس معمار است، بر اساس اطلاعات اشاره شده كه توسط مهندس معمار ارائه مي شود قدرت الكتروموتور آسانسور توسط مهندس مكانيك محاسبه و طراح برق بر اساس قدرت موصوف كه از نقشه هاي مكانيكال ساختمان استخراج مي گردد محاسبات مرتبط با تعيين هادي تغذيه كننده و سيستم هاي حفاظتي مورد نياز را انجام داده و نقشه تابلو را ترسيم مي نمايد لذا موكدا مي بايستي از درج اطلاعات اضافي مرتبط با تعيين مشخصات غير الكتريكي آسانسورها در نقشه هاي الكتريكال خودداري شود .
تابلو برق ايمنی
بر اساس مقررات مبحث 13 كليه ساختمان هاي چهار طبقه و بيشتر و ساختمانهاي مجهز به آسانسور همچنين در ساختمانهايي كه قطع برق در آن ها موجب ايجاد خطر براي ساكنين گردد مي بايد سيستم برق اضطراري طراحي مي شود. لذا در نظر گرفتن ups براي كليه ساختمان هاي 5 سقف و بيشتر الزامي است . تغذيه اين سيستم از تابلو برق اضطراري صورت مي گيرد و خروجي آن مي بايستي مصارف اشتراكي روشنايي راه پله ، سيستم درب باز كن ، روشنايي كابين ، تهويه و آژير آسانسور ، چراغ خطر و سيستم اعلان حريق ( در بعضي از نمونه هاي سيستم اعلان حريق اين قابليت وجود دارد ) را تغذيه كند.
آموزش نقشه کشی برق مسکونی
نكات قابل توجه در ترسيم و اجرای نقشه ها
نوع و تعداد سيم و سطح مقطع سيم هاي خروجي و ورودي به تابلو و لوله هاي انتقال سيم ها بايد ذكر شود .
براي خروجيهاي تابلوي تقسيم ، چند مدار براي روشنايي ها و پريزها ، يك مدار براي كولر و حداقل يك مدار نيز به عنوان ذخيره و براي هر كدام از اين خط ها يك فيوز مينياتوري در نظر گرفته شود .
مشخصات اصلي وسايل قطع و وصل و حفاظتي براي مدارهاي ورودي و خروجي ذكر شود مثلاً براي روشنايي فيوز 10A نوع Bو براي پريز فيوز 16A نوع B در نظر گرفته ميشود .
-سطح مقطع سيم هاي مدارها روشنايي به هيچ عنوان نبايد از 5/1 ميلي متر مربع و براي مدارهاي پريز از 5/2 ميلي متر مربع كمتر باشد .
قدرت تابلو برآورد و ذكر شود.
نمودار رايزر ها
راه پله ساختماني مكاني است كه بخش مهمي از مدارهاي اصلي ساختمان از آن عبور مي كنند اما مسير اين مدارها و ارتباط دهي آن ها را بر روي پلان ها نمي توانيم به خوبي نشان دهيم . در نقشه هاي برق ساختمان نموداري كه ارتباط دهي مسيرهاي بالا رو را نشان ميدهد ” رايزر دياگرام ” نام دارد اين مدارها شامل آنتن مركزي ، ارتباط جعبه تقسيمهاي تلفن ، آيفون ، روشنايي راه پله، سيستم اعلان حريق ، روشنايي تونل آسانسور و تابلوهاي توزيع و تقسيم برق ميشود .
نمودار رايزر آنتن مركزی
از رايزرهاي بسيار مهم در ساختمان نمودار رايزر آنتن مركزي است ارتباط دهي وسايل آنتن مركزي در پلان راه پله به درستي قابل نشان دادن نيست به همين خاطر همواره آرايش آنتن مركزي با رايزر مشخص مي شود . و معمولاً مشخصات فني وسايل بكار رفته نيز فقط در رايزر درج مي شود . شكل زير رايزر دياگرام آنتن مركزي را نشان مي دهد .
نمودار سيستم تلفن
قبلاً در مورد پلان پريز و مقررات مربوط به محل نصب جعبه تقسيم اصلي تلفن (MTB) و همچنين جعبه تقسيم هاي طبقات (TB) صحبت هاي لازم شد اما بايد ارتباط دهي آن ها از همكف و بين طبقات در نمودار رايزر نيز نشان داده شود و همچنين مشخصات وسايل بكار رفته در سيستم تلفن نيز در نمودار رايزر كنار وسايل بايد ذكر شود . شكل زير نمودار رايزر سيستم تلفن را نشان مي دهد .
نمودار سيستم آيفون
در پلان ها فقط مي توان گوشي اين سيستم و ارتباط آن را نشان داد در صورتي كه ارتباط دهي اجزا سيستم آيفون نشان داده نمي شود. گوشي ها بايد مسيرهاي مجزا داشته باشند و تمامي آن ها به طبقه همكف آورده شده پس از آن به صفحه سيستم دربازكن جلو درب ساختمان وصل شوند در نمودار رايزر زير اين مطلب نشان داده شده است . در اين نمودار علاوه بر آنكه مشخصات اجزا سيستم نيز مي تواند درج گردد .
آموزش نقشه کشی برق مسکونی
نمودار روشنايی راه پله
همان طوري كه به خاطر داريد در پلان يك ساختمان براي قسمت راه پله در پلان راهپله فقط مي توانستيم با پيكان هايي به سمت بالا يا پايين مسير سيم كشي را نشان دهيم اما براي بهتر نشان دادن ارتباط بين اين تجهيزات از نمودار رايزر مي توان استفاده كرد.امروزه براي تأمين روشنايي راه پله ها از رله هاي زماني ( رله راه پله ) يا دتكتور هاي حركتي استفاده ميشود. شكل هاي ذيل رايزر روشنايي راه پله در دو حالت استفاده از تايمر و دتكتور حركتي را نشان مي دهد .
آموزش نقشه کشی برق مسکونی
نمودار تابلوهای توزيع و تقسيم برق
در اين نمودار تابلوي توزيع برق اصلي كه كنتورهاي ساختمان در آن قرار دارند همچنين تابلوي اشتراكي به همراه تابلوهاي تقسيم همهواحدهاي ساختمان مانند شكل نشان داده مي شود . اين نمودار توزيع برق و همچنين نمودار توزيع برق و همچنين ارتباط تابلوها را دركل ساختمان در يك نگاه نشان مي دهد .
نمودار رايزر دياگرام سيستم اعلان حريق
بخش بندي ضد آتش در ساختمان يكي از مهمترين شاخصه هاي تعيين مناطق است . بنابر اين علي رغم مساحت مي بايد به آتش بنديفضاها نيز توجه داشت . در اين حالت مرزهاي منطقه تشخيص حريق محدود به مرزهاي بخش بندي ضد آتش است . به همين دليلپلكان ، چاه آسانسور يا شفت هاي ديگر كه به وسيله ديوارهاي ضد حريق از فضاهاي ديگر مجزا شده اند مي توانند علي رغم مساحتي كه دارند به عنوان يك منطقه در نظر گرفته شوند. بام ها نيز منطقه جداگانه اي محسوب مي شوند.
بنابراين نحوه قرارگيري ديوارهاي ضد حريق و فضاهاي مجزا شده ، مناطق ممكن است به صورت افقي ( سطح طبقات ) و يا عمودي ( چاه آسانسور ، پلكان و … ) تعريف شوند لذا تعيين تعداد زون هاي اعلان حريق بستگي به شرايط ساختمان دارد به عنوان مثال محل نصب دتكتور تونل آسانسور با توجه به نوع آسانسور متفاوت خواهد بود. شكلهاي ذيل محل نصب دتكتور اعلان حريق در آسانسور هاي كششي و هيدروليكي و يك نمونه از رايزر دياگرام اعلان حريق را نشان مي دهد . توجه به نكته ضروري است كه كابين آسانسور مي بايد مجهز به آژير اعلان خطر باشد.
نمودار رايزر دياگرام روشنايي تونل آسانسور
جزئيات
يكي از انواع نقشه ها كه در مجموعه نقشه هاي ساختمان ارائه مي شود جزئيات يا Detail نام دارد . جزئيات ، برش هايي از عمليات ساختماني لازم در نقشه هاي تأسيسات برق است كه مي تواند اندازه گيري شده ، تمام يا بخشي از آن بزرگ نمايي شود و مصالح بكار رفته و نحوه اتصالات در آن نشان داده شود . مهم ترين جزييات در نقشه تأسيسات برقي ، چاه ارت و نحوه عبور كابل است . شكل زير يك نمونه از جزييات نقشه چاه ارت تأسيسات برقي را نشان مي دهد .
توضيحات
همان طور كه ميدانيد رسم نقشه از زبان نوشتار بي نياز نيست در نقشه ها از حروف و شماره جهت علائم و آدرس دهي استفاده مي كنيم و بايد با يك نوشته نام نقشه خود را در پاي آن درج كنيد اما به غير از موارد فوق به توضيح مواردي كه در نقشه ها قابل نشان دادن نيست نيز احتياج است .
مثلاً در مجموعه نقشه ها نمي توانيم رنگ سيم بكار رفته را در نقشه پلان يا تابلو نشان دهيم اما با توضيحي در پاي نقشه مي توان اين مطلب را توضيح داد . همچنين در برخي موارد جهت تاكيد بيشتر موردي را هر چند در رسم پلان يا تابلو و رايزر نشان دادهايم به خاطر اهميت ، بهتر است در توضيحات نيز آن مورد را متذكر شويد .ذكر اين نكته ضروري است كه توضيحات اجرايي هر نقشه مي بايستي با توجه به موارد داراي اهميت همان نقشه تعيين شود . برخي از موارد داراي اهميت در آپارتمانهاي معمول كه مي بايستي در توضيحات اجرايي ذكر گردد به شرح ذيل مي باشد و بسياري از مواردي كه در قسمتهاي قبلي اين راهنما ارائه شده است حسب مورد مي تواند در توضيحات ذكر شود :
آموزش نقشه کشی برق مسکونی
– قبلا از شروع هر مرحله از كار هماهنگي با مهندس ناظر الزاميست .
– كليه كارهاي تاسيسات الكتريكي بايد بر اساس موارد مندرج در مبحث 13 و نشريه 110 سازمان مديريت تحت عنوان مشخصات فني عمومي اجرايي تاسيسات براي كارهاي ساختماني اجرا گردد .
– جنس لوله هاي برق از نوع V.C مرغوب و نسوز مي باشد .
– ارتفاع نصب پريزهاي تلفن و برق 40 سانتي متر بالاتر از كف تمام شده و در نقاط كاشي كاري (سرويس ها و … ) 110 سانتي متر از كف تمام شده مي باشد .
– ارتفاع نصب كليدهاي برق110 سانتي متر بالاتر از كف تمام مي باشد .
– كليه تجهيزات مواد و خاك اعم از استراكچرهاي فلزي و بدنه الكتروموتورها مي بايستي به سيم ارت متصل شود .
– سيم هاي برق و تلفن و آنتن مي بايست از لوله هاي جداگانه كشيده شود .
– در هر خط تلفن يك زوج به عنوان رزرو در نظر گرفته شود .
– جهت سهولت در عيب يابي جعبه تقسيم خط آيفون با خط تلفن جداگانه اجرا گردد .
هواكشهاي مصرفي در داخل هر واحد با IP45 مي باشد .
سيم هاي برق به كار رفته در ساختمان از نوع افشان NYAF با مارك استاندارد استفاده شود .
براي روشنايي از سيم 5/1×3 ميليمتر مربع و جهت پريزهاي برق 5/2×3 ميليمتر مربع و اسپيلت از سيم 4×3 ميليمتر مربع استفاده گردد .
جعبه تقسيم هاي برق و تلفن و آيفون به صورت مجزا اجرا گردد .
كليه پريزهاي برق ارت دار از نوع استاندارد با زبانه اتصال به زمين باشد .
كليه پريزهاي تلفن از نوع استاندارد سه سوراخه اجرا شود .
جهت حفاظت لوله هاي برق در كف اجرا شده در حين عمليات ماهيچه از ملات سيمان استفاده گردد .
درتابلوهاي برق طبقات و مشاعات از كليد نشتي جريان C.B.O يا R.C.D استفاده گردد .
تابلوي برق واحدهاي طبقات در محلي نصب گردد كه در مواقع ضروري در دسترس باشد .
كليه سيم كشي و كابل كشي هاي ارتباطي از چراغ به چراغ ، چراغ به كليد ، كليد به كليد ، كليد به تابلو ، پريز به پريز ،پريز به تابلو و غيره يكپارچه بوده و هيچگونه وصله يا اتصالي در داخل لوله ها مجاز نمي باشد .
مقطع سيم سيستم درب بازكن الكتريكي و مكالمه حداقل 0.6 در نظر گرفته شود
مقطع سيم تلفن حداقل 0.6 در نظر گرفته شود.
آموزش نقشه کشی برق مسکونی
اشاره ای به روش تهيه دفترچه محاسبات
در ساختمانهاي بزرگ نظير برج هاي مسكوني ، هايپر ماركتها ، بيمارستانها و …. به دليل وجود مصرف كننده هاي متعدد و در نتيجه ضرورت نصب تابلوهاي متعدد، به منظور دقت در تعيين تجهيزات الكتريكي ضروري دفترچه محاسبات تاسيسات الكتريكي ارائه گردد. اين دفترچه حاوي اطلاعات كليه مصرف كننده هاي متصل به هر تابلو شامل نوع مصرف كننده الكتريكي ، ضريب قدرت مربوطه ، ضريب همزماني مصرف، مقطع هادي تغذيه كننده ، حفاظت هاي مورد نياز ، دستگاههاي قطع و وصل ، محل نصب تابلو و ساير اطلاعاتي كه مي تواند به طراح ، ناظر و مجري پروژه كمك نمايد مي باشد.
براي تهيه دفترچه موصوف ابتدا محاسبات روشنايي ساختمان انجام شده سپس با توجه به نقاط روشنايي بدست آمده و پريزهاي مورد نياز جهت تغذيه مصارف قطعي و احتمالي واحد، اطلاعات و محاسبات مربوط به فرعي ترين تابلوها در جداول مربوطه درج شده و بار نهايي تابلو با اعمال ضرايب همزماني مناسب محاسبه و با توجه به ديماند محاسبه شده و نوع بارهاي تابلو نوع و مقطع هاديهاي تغذيه كننده همچنين حفاظت ها و ساير تجهيزات الكتريكي مورد نياز مشخص مي شود. چند نمونه از اين جداول در صفحات بعد ارائه شده است.
پس از مشخص نمودن اطلاعات كليه مصرف كننده هاي مرتبط با تابلوهاي فرعي و محاسبه ديماند مصرف تابلو مشابه جداول فوق الذكر اين تابلوها ( تابلوهاي پايين دستي) بعنوان بار مصرفي تابلوهاي بالادستي معرفي شده و به شكل يك بار متمركز در اين تابلوها نشان داده مي شوند و بدين ترتيب به مشابه اقدامات انجام يافته براي تابلوهاي فرعي جداول مرتبط با تابلوهاي بالادستي تكميل شده و محاسبات مرتبط با تعيين كابل ، تجهيزات حفاظتي و قطع و وصل دقيق تر و ساده تر انجام مي يابد . اين نكته داراي اهميت است كه در ساختمانها و مجتمع هاي بزرگ حتي اين تابلوها نيزمي توانند داراي تابلوي بالادست بعدي باشند . يك نمونه از اين جداول در صفحه بعد ارائه شده است.
نکته
پس از تعيين مشخصات فني كليه تابلوهاي توزيع بر اساس جداول دفترچه محاسبات به منظور تامين انرژي مورد نياز مصرف كننده ها ضروري اتصال با شبكه توزيع برق برقرار شود. بديهي است اتصال تابلوهاي اصلي به شبكه توزيع برق برق مي بايستي از طريق تابلوهاي كنتوري انجام گيرد. در اتصال تابلوهاي اصلي به تابلوهاي كنتوري توجه به اين نكته ضروري است. كه در مشتركين داراي مالكيت و كاربري واحد نظير بيمارستانها كليه ديماند مصرفي از طريق يك انشعاب ( كنتور برق ) تامين مي گردد.
و در مجتمع هاي داراي مالكيت اختصاصي و مشاعي نظير مجتمع هاي تجاري كليه مصارف اشتراكي مي بايستي از يك انشعاب برق (كنتور )عمومي و هر يك از مصارف اختصاصي مي بايستي از انشعاب برق (كنتور) اختصاصي واحد مربوطه تغذيه شود.
توجه به اين نكته ضروري است با توجه به مقررات مبحث 13 اغلب مشتركين بزرگ مي بايستي مجهز به ژنراتور اضطراري بوده و با توجه به نوع كاربري محل و اهميت قطع برق در اين دسته از مشتركين اين ژنراتورها مي بايستي حداقل 30 درصد از كل ديماند مصرفي مجتمع را تامين نمايند و اتصال اين پنراتور به شبكه مي بايستي از طريق كليد دوطرفه صورت گيرد تا در زمان كاركرد ژنراتور از تزريق جريان توليدي آن به شبكه جلوگيري بعمل آيد .
پس از تهيه جداول فوق كليه مصارف مجتع شفاف و تاسيسات الكتريكي مورد نياز در تابلوها تعيين مي شود. در اين مرحله مي بايد قدرت ترانس ، ديزل ژنراتور و بانك خازني مشخص شود. در صفحات بعدي محاسبات اشاره شده براي مجتمعي با ديماند مصرفي بيش از دو مگاوات كه قسمتي از آن معادل 1168 كيلووات مربوط به مصارف اشتراكي و 904 كيلووات مربوط به مصارف اختصاصي واحد هاي مجتمع است ارائه شده است .
